นำเสนอร่างหลักสูตร “การออกแบบฟาร์มเกษตรอย่างสร้างสรรค์” เบื้องต้น ต่อท่านพีรพันธ์ คอทอง อธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร และ ท่านครองศักดิ์ สงรักษา รองอธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร

วันที่ 2 พฤษภาคม 2567 เวลา 15.30 น. ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตร จังหวัดเชียงราย (เกษตรที่สูง) ผ่านระบบออนไลน์ (ZOOM Meeting) เพื่อรับฟังแนวทางการพัฒนาหลักสูตรดังกล่าว ให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อเกษตรกร สำหรับหลักสูตรดังกล่าวนั้น ดำเนินการจัดทำโดย ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตร จังหวัดเชียงราย (เกษตรที่สูง) ภายใต้โครงการยกระดับศักยภาพงานส่งเสริมการเกษตรของศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตร จังหวัดเชียงราย (เกษตรที่สูง) ร่วมกับสำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 6 จังหวัดเชียงใหม่ กรมส่งเสริมการเกษตร เพื่อเป็นการสนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบาย ตลาดนำ นวัตกรรมเสริม เพิ่มรายได้ให้แก่เกษตรกร ซึ่งจากการนำเสนอครั้งนี้ ท่านผู้บริหารได้ให้แนวทางเพิ่มเติมดังนี้

1. การเสริมองค์ความรู้เรื่องการทำเกษตรอย่างเข้าใจธรรมชาติ เช่น การใช้ประโยชน์จากทิศทางลม และแสงแดด ให้เกิดเป็นแหล่งพลังงานในฟาร์ม รวมถึงองค์ความรู้เรื่องการทำเกษตรสมัยใหม่ ที่มีการนำเครื่องจักรกลมาช่วยในการทำเกษตรในระยะยาว ที่อาจจะมีปัญหาในเรื่องแรงงาน (สูงวัย)

2. ให้เกษตรกรมีการวางแผนฟาร์มตลอดห่วงโซ่ ตั้งแต่การเลือกรูปแบบการทำฟาร์ม การเชื่อมโยงผลผลิต การจัดการของเหลือใช้ในฟาร์ม ควรจะมีการจัดการได้ครบถ้วนทุกกระบวนการ

3. เกษตรกรต้องมีการวางแผนการผลิตให้เกิดรายได้ตลอดปี ต้องระบุได้ว่า รายได้รายวัน รายสัปดาห์ รายเดือน รายปีมีเท่าไหร่ เกิดจากอะไรบ้าง ซึ่งหากระบุได้ว่า เป็น Passive income กับ Active income ได้ก็จะเป็นผลดีกับการวางแผนระยะยาวได้ เช่นช่วงปี 2 ปี 3 ปี หรือระยะ 10 ปีข้างหน้า จะมีรายได้จากด้านใดบ้าง ก็จะเป็นการดีที่จะช่วยในการวางแผนผังฟาร์ม เพราะจะทำให้ทราบถึงผลกระทบที่อาจจะเกิดได้ในเชิงเศรษฐศาสตร์และเชิงเศรษฐกิจ ซึ่งทั้งสองด้านนี้มีส่วนสำคัญกับการวางผังแปลงเกษตรด้วย

4. การวางผังฟาร์มที่ดี ควรจะมีการวางแผนรองรับภัยพิบัติด้วย ต้องระบุด้วยว่า ในพื้นที่ตนเองมีความเสี่ยงอะไรบ้าง และมีแนวทางป้องกันอย่างไร ทั้งนี้เนื่องจากสภาพภูมิอากาศที่แปรปรวน เช่น อุณหภูมิ, ความชื้นสัมพัทธ์ และกระแสลม ที่ผันแปรไปเป็นอย่างมาก ทำให้ผลผลิตทางการเกษตรได้รับผลกระทบ มีความเสียหายในแง่ของปริมาณผลผลิตที่ลดลง หรือไม่ได้คุณภาพได้ โดยเฉพาะประเด็นของปริมาณน้ำเพื่อการเกษตรที่อาจจะไม่เป็นไปตามที่คาดการณ์ไว้ เนื่องจากผลกระทบจากอุณภูมิที่สูงขึ้น ทำให้น้ำเกิดการระเหยออกไปในปริมาณมาก ดังนั้น ควรจะมีการวางแผนเรื่องการเตรียมสำรองน้ำเพิ่มอีก

5. ควรเพิ่มเติมในส่วนของการทำเกษตรตามแนวทางที่ในหลวงรัชกาลที่ 9 ได้พระราชทานไว้แบบอย่าง อาทิเช่น ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง, การปลูกแฝกเพื่อป้องการชะล้างของดิน เป็นต้น

6. การจะทำให้นโยบายเกษตรมูลค่าสูงขับเคลื่อนไปได้อย่างเป็นรูปธรรมได้นั้น การออกแบบฟาร์ม ถือเป็นนวัตกรรมอย่างหนึ่งที่เกษตรกรต้องมีการเรียนรู้ก่อนที่จะเริ่มทำการเกษตร ดังนั้นการที่หน่วยงานจะดำเนินฝึกอบรมฯ ในครั้งนี้ ควรมีการวางแผนในเรื่องของการ Monitor เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการฯ อย่างต่อเนื่อง ถึงการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับตัวเกษตรกรในทุกมิติ อย่างน้อยควรมีการติดตามต่อเนื่อง 2-3 ปี เพื่อจะได้ทราบถึง Output และ Outcome จากการดำเนินโครงการฯ

ในการนี้ ทางศูนย์ฯ จะได้นำข้อเสนอแนะดังกล่าวไปใช้ในการปรับปรุงหลักสูตร “การออกแบบฟาร์มเกษตรอย่างสร้างสรรค์” เบื้องต้น สำหรับอบรมเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการในวันที่ 14 – 15 พฤษภาคม 2567 ณ ห้องประชุมศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตร จังหวัดเชียงราย (เกษตรที่สูง) ต่อไป